Het is feest. Lum is jarig. Dus op naar Staphorst met een bosje blommen. En het is extra feest. Ik ben bezig met de muts in niet-rouw. Eindelijk mag ik volgens de tradittie de kleuren rood en geel gebruiken. Maar eerst naait Lum het fel rode koord om de muts.

In mijn vorige blog proost ik bij eetcafé De Japperij in Staphorst op mooi nieuws. Ik mag met mijn drie Staphorster mutsjes exposeren in het Staphorst Museum. Alleen ze zijn nog niet af! Dat wordt doorborduren. In het drukke Den Haag lukt het niet en ik vertrek naar Staphorst om een week in stilte te borduren. Tussendoor bezoek ik Lum voor advies over de muts in rouw. Ik mag maar twee kleuren gebruiken. Blauw en wit. Dagen borduur ik voort en wandel in de avond door het Reestdal. Aan het einde van de borduurweek krijg ik een advocaatje van Lum.

Ja jongens, het is op de kop af een jaar geleden dat ik dit project Staphorst ben begonnen. In augustus 2019 liep ik voor het eerst museum Staphorst binnen om inspiratie op te doen. En nu ben ik weer in het museum en vertel Jacco mijn verhaal. Ik laat mijn eerste mutsje zien. Verlegen. Voorzichtig. Altijd pijnlijk om zo kwetsbaar te zijn. Daar is altijd weer moed voor nodig om het oordeel van anderen te horen over iets wat zo persoonlijk is. Jacco werkt voor het Openlucht Museum in Arnhem en weet alles over klederdracht. Ook hij heeft zijn roots in Staphorst en is vrijwilliger bij het museum in Staphorst. Ik wil hem meenemen in mijn proces. Wil zijn advies want ik zit vast. Ik ben opgelucht als hij zegt dat de losse beweging van mijn hazen op de muts spannend is. Ja mijn angsthazen zijn daar ontsnapt. Ik mag daar mijn eigen patroon volgen en de Staphorster traditie doorbreken. Terug in Den Haag borduur ik de hele achterkant van de muts. Ik ben weer los.

De corona lockdown is voorbij. Voorzichtig reis ik af richting Staphorst. Naar Lum en Johan. Het borduurwerk van mijn eerste mutsje laten zien, in lichte rouw. Bij binnenkomst zet Lum al snel haar traditionele muts af. Ik zie haar mooie verborgen krullen. Ze zet mijn mutsje op. Alle puzzelstukjes vallen in elkaar. Het is niet het resultaat maar de reis. De verhalen. De liefde voor het ambacht. Het contact en plezier aan de keukentafel van Lum. Project Staphorst is pure solastalgie. Maar solastalgie is te genezen door het opnieuw leggen van verbindingen. Mijn bestaansrecht om in Staphorst terug te zijn.

"Zit er blauw in de muts dan moet er blauw kloskoord onder." Lum is streng als ze dit zegt. Een mantra was het, in onze gesprekken aan de telefoon én aan haar keukentafel. Ja, de rouw en niet rouw tradities zijn belangrijk in Staphorst. Vandaag naaide Lum het blauwe koord aan de muts in lichte rouw. Drie wijze mannen keken toe. Als bij toeval in blauw gestoken.

Lum kijkt mij aan met haar scherpe blik. Het mutsje danst op haar hand. 'Je bent pas op de helft', zegt Lum. Ik weet het, maar ik wil experimenteren met drukke patronen en rustige vlakken. 'Jullie zijn bang voor de leegte', roep ik uit. Horror Vacui noemt Dirk Kok het in zijn boek ' Kleurrijk gedrukt - Oorsprong en ontwikkeling van het Staphorster Stipwerk. Mijn naslag werk. Als Lum de muts op haar hoofd heeft, zie ik het ook. Veel te kaal. Het moet druk. Ik beloof Lum de muts helemaal vol te borduren. Horror Vacui. Angst voor de leegte. Ik ben er nu ook mee besmet.

Tja, en daar zit ik dan thuis in mijn atelier. Met drie lege zwarte mutjes. Maanden ben ik aan stoeien. Schetsen. Nadenken. Wat wil ik vertellen? Resultaat kun je niet opeisen. Ik start een zoektocht. Ga de deur uit. Stel vragen. Leg verbindingen. Luister naar de verhalen van mijn moeder en haar zussen. Verborgen verhalen. Emoties die niet worden uitgesproken. Is waarheid belangrijk? Cryptomnesie Ik zie nieuwe foto's. Mijn tweelingbroer en ik. Spelend op de olietonnen in de paardenbak achter café In het Vergulde ros. Het is mijn waarheid waar ik denk grip op te hebben. Cryptomnesie noemt Jung het. Je herinnert je iets terwijl je niet beseft dat het om een herinnering gaat. Ik lees het boek Eigenzinnig kunstzinnig over Jung. Een kunstwerk ontstaat niet door diep na te denken of door hevig voelen maar door intuïtie. De kern van dit boek. Angsthazen Ik pak een vel en begin te schrijven. Alles wat in mij opkomt. De hazen. Mijn angsthazen. De dode haas die ik altijd van opa kreeg voor mijn verjaardag. Nog steeds ben ik gek op wild. De gele bloemen op het kuipje Becel van opa. Het kraaien van de vogels als we door het maisveld liepen. Het patroon van de mutsjes zit al jaren in mijn hoofd. Ik was alleen de bron vergeten. Verborgen herinneringen uit mijn onderbewuste. Een deel is verbonden met mijn jeugd in Staphorst.

Durf ik Lum te filmen? Het ijs smelt als ik vertel dat ik de kleindochter ben van Meilof Bouwman, van café Het Vergulde Ros. Samen nemen we mijn schetsboek door. Mijn project. Het maken van drie Staphorster mutsjes: in rouw, lichte rouw en niet rouw. Ik mag haar mooiste zwarte satijn gebruiken. Lum duikt in haar kastje vol patronen. Ze legt een antiek stukje kastpapier op tafel. Het patroon van een Staphorster mutsje. Lum knipt razendsnel in het satijn. Gewoon op de keukentafel. 'Ach, dèt is tog niks besunders'', zegt Lum. Voor mij zijn haar uitgeknipte patronen van satijn kostbare schatten. Ik vertrek naar huis met drie lege zwarte mutsjes. Lum vraagt bij het afscheid wanneer ze af zijn. Er is geen weg meer terug.

Het is december 2019 als ik voor het eerst aanbel bij Lum. Met verbazing kijk ik naar haar mooie kamer. Op elk vaasje een kerstbal. Wat een kleuren. Ik doe een stap naar voren om het servies in de kast te bekijken. In de kopjes zit zaagsel om ze hoog te kunnen stapelen. Ze worden dus niet gebruikt. Ik ben bij Lum om de stof uit te zoeken voor het eerste mutsje. Ze geeft mij haar mooiste satijn. Het strijken van de stof doet Lum tussen het kletsen door bij het aanrecht. Bij elk kopje thee krijg ik een stapeltje zelfgemaakte kniepertjes. Een Staphorster traditie rond de jaarwisseling. Ik dacht een halfuurtje te blijven maar ik ben er heel de middag. Ook dat is traditie. Een paar maanden later ben ik weer bij Lum. De kerstballen zijn er nog steeds. 'In Staphorst is altijd kerst', zegt Lum met een lach.